Η πόλη των Χανίων στην Δυτική Κρήτη ήταν το δεύτερο πιο σημαντικό οικιστικό κέντρο του νησιού κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας και κατά την Οθωμανική περίοδο. Μάλιστα, από το 1850 έως και την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα το 1913, τα Χανιά αποτέλεσαν την πρωτεύουσα του νησιού.
Ο πληθυσμός της πόλης ήταν ένα πολυεθνικό σύνολο, αποτελούμενο από έλληνες, τούρκους, εβραίους και άλλες, μικρότερες, εθνικές ομάδες μέχρι και τον 20ο αιώνα.
Αυτή η φωτογραφία, από το υψηλότερο σημείο των βενετικών οχυρώσεων των Χανιών, δείχνει μια πανοραμική άποψη της πόλης. Σε πρώτο πλάνο διακρίνεται το καμπαναριό της σημερινής καθολικής εκκλησίας, αφιερωμένης στην Παρθένο Μαρία.
Στο αμέσως επόμενο επίπεδο, διακρίνεται ο ορθόδοξος καθεδρικός ναός των Εισοδίων της Θετόκου, γνωστός και ως «η Τριμάρτυρη», κτισμένος το 1860, σε ρυθμό μπαρόκ.
Στο βάθος δεξιά, διακρίνεται ο μιναρές του Αγά Τζαμισί (το τζαμί του Αγά) που διατηρεί ακόμη την ημισέληνο (άλεμ). Το τέμενος αυτό κτίστηκε στη μνήμη ενός τούρκου αξιωματούχου που σκοτώθηκε κατά την πολιορκία των Χανίων το 1645. Αφού στέγασε βιοτεχνική δραστηριότητα το 19ο και 20ο αιώνα, σήμερα είναι κλειστό.
Στο βάθος αριστερά, διακρίνεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Η εκκλησία αυτή έχει ίσως την πιο πολύπλοκη ιστορία. Αρχικά αποτελούσε την εκκλησία της μονής του τάγματος των Δομηνικανών. Με την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς, μετατράπηκε σε τζαμί προς τιμήν του σουλτάνου Ιμπραήμ, εξ’ ού και η ονομασία Hünkar Cami (το τζαμί του Ηγεμόνα). Τότε κτίστηκε και ο χαρακτηριστικός μιναρές με τους δύο εξώστες. Το 1918, πέρασε στον έλεγχο της χριστιανικής κοινότητας, η οποία τον μετασκεύασε σε ορθόδοξο ναό και έκτισε το καμπαναριό, χωρίς όμως να κατεδαφίσει τον μιναρέ.
Αυτά είναι τα πιο περίβλητα σημάδια που μαρτυρούν τον πάλαι ποτέ πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό χαρακτήρα της πόλης. Παρά το πέρασμα των αιώνων και τις καταστροφές, υπάρχουν πολλά άλλα τέτοια ίχνη στα στενά δρομάκια της πόλης.
Αριστοτελης Ξεναγος 