25 αιώνες ιστορίας σε μια ματιά

Υπάρχει ένα μέρος στην Αθήνα που λες κι είναι φτιαγμένο για μάθημα ιστορίας. Ένα μέρος όπου θα δείτε γύρω σας να ξεδιπλώνεται όλη η ιστορία της πόλης  και ίσως και της Ελλάδας. Εκεί θα βρείτε μνημεία που ξεκινούν από την προϊστορία και φθάνουν ως το σήμερα.

Περνούμε από εκεί καθημερινά στο δρόμο για τη δουλειά, ή το Σαββατοκύριακο, όταν βγαίνουμε βόλτα. Το διασχίζουμε βιαστικοί, φορτωμένοι με ψώνια ή χαλαροί, κουβεντιάζοντας.

Μα ποιο είναι αυτό το μέρος;

Είναι φυσικά το Μοναστηράκι.

Προϊστορία

Στο βάθος, πάνω από την πλατεία, η Ακρόπολη έχει ιστορία που ξεκινά από τη λίθινη εποχή. Την εποχή του χαλκού εκεί βρισκόταν τα Μυκηναϊκά παλάτια της πόλης, ενώ στις υπώρειές της υπάρχουν σημεία που αναφέρονται σε πανάρχαιους μύθους της πόλης.

Κλασσική εποχή

Ο 5^ος αιώνας π.Χ. προίκισε την Ακρόπολη με ένα τείχος στο οποίο είναι εντοιχισμένα κομμάτια των ναών που κατέστρεψαν οι Πέρσες, αιώνιο ενθύμιο της εισβολής, της καταστροφής και της τελικής νίκης. Η νίκη αυτή αποτέλεσε ορόσημο στην ιστορία της πόλης: μετά από αυτήν ξεκίνησε ο «Χρυσούς Αιών» της Αθηναϊκής δημοκρατίας, που παρήγαγε, μεταξύ πολλών άλλων, και τα αξεπέραστα δείγματα τέχνης που βρίσκονται σήμερα στην Ακρόπολη.

Ρωμαιοκρατία

Τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από τον 2^ο αιώνα π.Χ., η Αθήνα διατήρησε την αίγλη της ως κέντρο των γραμμάτων. Οι κίονες που διακρίνονται στο κέντρο της εικόνας, δίπλα από το τζαμί, ανήκουν στη βιβλιοθήκη που θεμελίωσε ο Αυτοκράτορας Αδριανός, το 132 μ.Χ.

Βυζάντιο

Κι ενώ το δυτικό τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κατέρρεε, το ανατολικό τμήμα συνέχισε την ύπαρξή του για άλλη μια χιλιετία περίπου, μετασχηματιζόμενο σ’ αυτό που σήμερα λέμε «Βυζαντινή αυτοκρατορία.» Μάρτυρας της χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής του Βυζαντίου είναι η εκκλησία της Παντάνασσας, που μόλις χωρά στ’ αριστερά αυτής της φωτογραφίας. Κάποτε ήταν το καθολικό του μοναστηριού που έδωσε τ’ όνομά του στην πλατεία.

Οθωμανική κατάκτηση

Μετά από μια βραχύβια κατάκτηση και αποχώρηση, η Αθήνα πέρασε οριστικά στα χέρια των Οθωμανών το 1458. Ενθύμιο εκείνης της εποχής είναι το Τζαμί του Τζισταράκη, χτισμένο το 1759. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Αθήνα απελευθερώθηκε ουσιαστικά μόλις το 1834, με την αποχώρηση και της τελευταίας Οθωμανικής φρουράς από την Ακρόπολη.

Ελεύθερη Ελλάδα

Λέγεται πως μετά το τέλος της Επανάστασης στην Αθήνα είχαν μείνει μόλις 60 σπίτια όρθια. Δεν είναι απορίας άξιο που από τα κτίρια της Πλάκας που φαίνονται σ’ αυτή τη φωτογραφία κανένα δεν είναι παλιότερο του 1830. Η άφιξη του Όθωνα έφερε το κίνημα του νεοκλασσικισμού που επικρατούσε στην Ευρώπη την εποχή εκείνη – δεν είναι τυχαίο που όλα τα νέα οικήματα φέρουν νεοκλασσικά στοιχεία.

20^ος αιώνας

Μόλις λάδωσε το αντεράκι μας, εκεί γύρω στη δεκαετία του ’60, αμέσως βιαστήκαμε να δείξουμε πως είμαστε εξίσου μοντέρνοι με τους άλλους Ευρωπαίους. Δεν προσέξαμε πως εκείνοι διατηρούσαν τα ιστορικά τους κέντρα – όχι, εμείς έπρεπε να γκρεμίσουμε το παλιό για να γεμίσουμε την πόλη με τσιμεντένια κουτιά, σαν αυτά που πλαισιώνουν την πλατεία σήμερα.

21^ος αιώνας

Το Μοναστηράκι είναι ένα χάος – βιαστικοί εργαζόμενοι που πάνε στη δουλειά, ώριμες κυρίες που πηγαίνουν για ψώνια και καφέ, αγκαλιασμένα ζευγαράκια, παρέες νέων που έχουν βγει για βόλτα, τουρίστες με φωτογραφικές μηχανές, μικροπωλητές, τσιγγανόπουλα με νταούλια, αργόσχολοι που χαζεύουν στα παλαιοπωλεία της περιοχής, ένας σαλεπιτζής, κράχτες για τα σουβλατζίδικα και τα σουβενιράδικα της γειτονιάς, γονείς με παιδιά που γυρεύουν παιχνίδια, πλήθη που χαζεύουν καλλιτέχνες του δρόμου, ζητιάνοι. Δίπλα τους, μηχανόβιοι που καβαλάνε τα πεζοδρόμια, ταξιτζήδες που περιμένουν στην πιάτσα παίζοντας κομπολόι,αυτοκίνητα που κορνάρουν και το λεωφορείο που δε χωρά να περάσει. Και παντού τριγύρω, μαγαζιά ακριβά και μαγαζιά τρύπες, τοίχοι σκεπασμένοι με γκραφίτι, άστεγοι σκεπασμένοι με τις κουβέρτες τους και, τώρα τελευταία, και νεοαφιχθέντες πρόσφυγες.

Πείτε μου, πού αλλού θα βρείτε μια καλύτερη αποτύπωση της Ελλάδας; Παρόν και μέλλον μαζί, σε μια ματιά που τα λέει όλα;

Αν ξέρετε άλλο μέρος καλύτερο απ’ αυτό, να μου το πείτε.