Η «Φυλακή του Σωκράτη»

Όπως έχω ήδη αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο οι λόφοι που περιβάλλουν την Ακρόπολη μπορεί σήμερα να είναι κατάφυτοι, αλλά στην αρχαιότητα αποτελούσαν μέρος του αστικού ιστού της πόλης. Θα πρέπει να τους φανταστούμε καλυμμένους από σπίτια, στριμωγμένα γύρω από στενά και λαβυρινθώδη σοκάκια, πολλά από τα οποία θα είχαν σκαλιά. Η εικόνα που θα έδιναν θα πρέπει να ήταν πολύ όμοια με εκείνη πολλών νησιών σήμερα, όπως π.χ., τους λόφους της Σύρου.

Ο συνωστισμός και η ανάγκη εξεύρεσης χώρου οδήγησε πολλούς στο να δημιουργήσουν επιπλέον δωμάτια μέσα στο φυσικό βράχο, παρόμοια με τα γνωστά υπόσκαφα της Σαντορίνης. Ένα από αυτά τα κτίρια, στο λόφο των Μουσών (Φιλοπάππου), με τρία δωμάτια σκαμμένα στο βράχο, θεωρήθηκε από πολύ παλιά, ως η «Φυλακή του Σωκράτη». Μολονότι τα σπηλαιώδη δωμάτια θυμίζουν «μπουντρούμι», η άποψη αυτή οφείλει περισσότερα στη φαντασία παρά στην πραγματικότητα και η πιθανότητα να ήταν φυλακή πρέπει μάλλον ν’ αποκλειστεί. Πρώτον, γιατί βρισκόταν στην καρδιά μιας πυκνοκατοικημένης συνοικίας της πόλης και δεύτερον, γιατί δεν έχει βρεθεί κανένα στοιχείο που να τεκμηριώνει μια τέτοια χρήση.

H «Φυλακή του Σωκράτη» όπως είναι σήμερα. Προσέξτε τις δοκοθήκες πάνω από τις πόρτες.

Τι ήταν όμως αυτό το κτίριο; Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρουμε, όπως δεν ξέρουμε και τη χρήση των τριών υπόσκαφων δωματίων. Ωστόσο, μπορούμε να εικάσουμε πολλά, με βάση τη μορφή του. Οι περισσότερες από τις τρύπες στο βράχο έχουν κανονική διάταξη και πρέπει να ήταν δοκοθήκες. Τα δοκάρια (στηριγμένα από τη μια πλευρά στο φυσικό βράχο και από την άλλη σε πλίνθινο τοίχο) θα στήριζαν το πάτωμα του πρώτου ορόφου. Μια μικρή σκάλα λαξευμένη στα νότια του κτιρίου μας κάνει να υποθέτουμε ότι ίσως υπήρχε κι άλλος ένας όροφος πάνω από τον πρώτο. Στο εξωτερικό δάπεδο του κτιρίου έχουν λαξευτεί αγωγοί, οι οποίοι κατέληγαν στους αγωγούς που διακρίνονται λαξευμένοι πάνω από τα τρία δωμάτια. Θα πρέπει να διοχέτευαν νερό στη δεξαμενή που υπάρχει στο βάθος.

Η «Φυλακή του Σωκράτη»: το κάτω μέρος της σκάλας που οδηγούσε στον πάνω όροφο διακρίνεται στα αριστερά της εικόνας.

Μπορεί να μην ξέρουμε τη χρήση του χώρου στην αρχαιότητα, ξέρουμε όμως με σιγουριά τη χρήση του στα μέσα του εικοστού αιώνα: λίγο πριν την έλευση των Γερμανών, τα δωμάτια σκεπάστηκαν με ένα παχύ στρώμα μπετόν και έμειναν έτσι σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. Παρά την ύπαρξη αρχαιολόγων στο Γερμανικό επιτελείο, κανείς δεν υποψιάστηκε ότι πίσω από τον τσιμεντένιο τοίχο κρύβονταν αρκετά από τα εκθέματα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, τα οποία με τον τρόπο αυτό γλίτωσαν τη διαρπαγή.

Η «Φυλακή του Σωκράτη»μετά τον πόλεμο: μόνο δύο θύρες έχουν ανοιχτεί στον τσιμεντένιο τοίχο καλύπτει ακόμη το μνημείο.

Advertisement