Τι κοίταζε ο πρόεδρος

Χτες ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτείων, M. Ομπάμα, επισκέφτηκε το Νέο Μουσείο Ακροπόλεως με την συνοδεία του προέδρου του Μουσείου, κ. Παντερμαλή.

Πολλες φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν από την επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου, από τις οποίες επιλέγω μία, εκείνη που ο κ. Ομπάμα έχει σκύψει και κοιτάει με προσοχή το έκθεμα το οποίο του δείχνει ο ξεναγός του. 

Ποιο είναι αυτό το έκθεμα και γιατί χαμογελάει ο κύριος Ομπάμα;

Πρόκειται για ένα ανδρικό μαρμάρινο άγαλμα του 6^ου αιώνα, αφιερωμένο από έναν Αθηναίο αριστοκράτη, πιθανώς ονομαζόμενο Ρόμβο, στη θεά Αθηνά. Το γλυπτό απεικονίζει τον αναθέτη να περπατά με ένα μοσχαράκι στους ώμους του, εξ’ ού και η συμβατική ονομασία «Μοσχοφόρος».

Πρόκειται για ένα από τα πρώιμα έργα της Αττικής γλυπτικής, χρονολογούμενο μεταξύ 570 και 560 π.Χ. το οποίο κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία της ελληνικής τέχνης.

Το γλυπτό

Το άγαλμα έχει την τυπική στάση των ανδρικών αγαλμάτων της αρχαϊκής περιόδου, με το αριστερό πόδι προτεταμένο. Αυτό όμως είναι και το μόνο τυπικό στοιχείο, καθώς ο άνδρας σταυρώνει τα χέρια για να κρατήσει τα πόδια του ζώου.

Αποτελεί δε το πρώτο σύμπλεγμα δύο μορφών στη μνημειακή ελληνική γλυπτική, στο οποίο η μορφή του αναθέτη και του ζώου συνδέονται αρμονικά, τόσο με τον τρόπο που το ζώο κάθεται στους ώμους του ανθρώπου, όσο και με την ελαφριά στροφή των κεφαλιών τους, που συγκλίνουν ελαφρά το ένα προς το άλλο.

Το αισθητικό ιδεώδες

Μέσα από τη συμβατική απόδοση του ανδρικού σώματος, που ήταν ο κανόνας στη αρχαϊκή τέχνη, μπορούμε να δακρίνουμε ποια ήταν τα αισθητικά κριτήρια των αρχαίων Ελλήνων: γεροδεμένοι και πλατείς ώμοι, καλογυμνασμένοι κοιλιακοί, στενή μέση και δυνατοί μηροί. Η εικόνα ενός Αθηναίου αριστοκράτη που τιμά την θεά της Ακρόπολης, τόσο με την πραγματική προσφορά του ζώου, όσο και με την ανάθεση του αγάλματος.

Ο αναθέτης

Παράλληλα, ο αναθέτης προβάλλει και τον ίδιο του τον εαυτό, την κοινωνική θέση και τον πλούτο του, καθώς η ανάθεση ενός μαρμάρινου αγάλματος ήταν μια πολύ ακριβή υπόθεση και ο Ρόμβος, ο γιος του Πάλου,  πρέπει να ήταν από τους πιο πλούσιους Αθηναίους και ένας από τους πρώτους που ανέθεσε περίοπτο άγαλμα στο Ιερό. Μπορεί η ανάθεση αυτή να σχετίζεται με την πρώτη τέλεση των Μεγάλων Παναθηναίων, το 566 π.Χ.

Η επιγραφή

Εξίσου ενδιαφέρον με το άγαλμα παρουσιάζει και η βάση με την αφιερωματική επιγραφή, η οποία φαίνεται ότι τράβηξε το ενδιαφέρον του Προέδρου.

Η επιγραφή είναι αριστερόστροφή (επί τα λαιά) και αναγράφει ότι ο [Ρ]ΟΜΒΟΣ ΑΝΕΘΕΚΕΝ Ο ΠΑΛ[Ο]

Δηλαδή, ο Ρόμβος γιος του Πάλου ανέθεσε (το γλυπτό).

Διαφορές και ομοιότητες

Μπορεί να ξενίζει η αριστερόστροφη γραφή και το σχήμα των γραμμάτων, πρόκειται όμως για μια από τις πρώιμες επιγραφές της ελληνικής γραφής, όταν ακόμα υπήρχαν πολλά τοπικά αλφάβητα με αρκετές διαφορές μεταξύ τους, ενώ η φορά της γραφής δεν είχε καθιερωθεί από αριστερά προς τα δεξιά. Έτσι, υπήρχαν κείμενα «επί τα δεξιά», «επί τα λαιά» αλλά και «βουστροφηδόν», στα οποία δηλαδή  το κείμενο άλλαζε φορά σε κάθε γραμμή, όπως το βόδι που σέρνει το άροτρο στρέφει μόλις φτάσει στο τέλος του χωραφιού.

Και όμως παρά την πρωιμότητα της επιγραφής, ο προσεκτικός παρατηρητής θα διακρίνει την λέξη ΑΝΕΘΕΚΕΝ. Όχι μόνο η λέξη μοιάζει πολύ με τη σύγχρονη λέξη ΑΝΕΘΕΣΕ αλλά ακόμα και τα γράμματα Α, Β, Ε, Σ και Κ είναι αναγνωρίσιμα, καθώς το σχήμα τους ελάχιστα έχει αλλάξει, παρά την πάροδο 27 περίπου αιώνων.

Διαχρονική αξία

Ισως αυτή ήταν και η αιτία της χαράς του κυρίου Ομπάμα, η διαπίστωση ότι τόσους αιώνες αργότερα, μπορεί να αναγνωρίζει τα γράμματα μιας αρχαίας Ελληνικής επιγραφής. Αναμφίβολα το Ελληνικό αλφάβητο είναι μια από τις μεγαλύτερες προσφορές του ελληνικού πολιτισμού στην αθρωπότητα και μπορεί ακόμη να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος μεταξύ ενός Αθηναίου πολίτη του 6^ου αιώνα π.χ. και ενός πολίτη του 21^ου μ.Χ.

_________________________

Πηγές εικόνων: http://www.iefimerida.gr/news/301580/kare-kare-i-xenagisi-ompama-sto-moyseio-akropolis-entyposiastike-tha-epistrepso-me-ti και http://www.archaiologia.gr/blog/photo/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B2%CE%AC%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%87%CE%BF%CF%86%CF%8C%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CF%81-624-%CE%BC/.