Xθες έγινε μεγάλη φασαρία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης όταν δημοσιεύθηκαν φωτογραφίες από τις εργασίες στην Ακρόπολη.
Οι εργασίες αυτές, που είχαν αποφασιστεί εδώ και καιρό, έχουν σκοπό τη βελτίωση της προσβασιμότητας στην Ακρόπολη για τα άτομα με δυσκολίες στην κίνηση και συνδέονται και με την κατασκευή νέου ανελκυστήρα, μεγαλύτερης χωρητικότητας από τον προηγούμενο.
Μήλον της Έριδος είναι η χρήση σκυροδέματος σε μεγάλη έκταση, που θεωρείται πως αλλοιώνει την εικόνα του μνημειακού συνόλου.
Αφού διάβασα προσεκτικά όλες τις αναρτήσεις και τα σχόλια, σήμερα το πρωί ανέβηκα στην Ακρόπολη όχι μόνο για να δω το αποτέλεσμα ο ίδιος, αλλά και για να δω την επιφάνεια του βράχου για τελευταία φορά, πριν αυτή καλυφθεί.
Το πρόβλημα
Το θέμα της προσβασιμότητας είναι πολύ σημαντικό και δυστυχώς, όλα αυτά τα χρόνια, η Ακρόπολη ήταν απόλυτα προβληματική ως προς αυτό. Από τη Δυτική Κλιτύ (όπου βρίσκεται η κύρια είσοδος) η απευθείας προσέγγιση των ΑμεΑ στα Προπύλαια ήταν αδύνατη, καθώς η άνοδος γίνεται από ένα συνδυασμό από σκάλες και αναβάθρες (ράμπες). Αδύνατη για χρήστες αμαξιδίου είναι επίσης και η πρόσβαση από την είσοδο της Νότιας Κλιτύος, καθώς ένα άτομο με με αμαξίδιο δεν μπορεί να προσεγγίσει τον ανελκυστήρα ούτε από εκεί.
Αεροφωτογραφία της Ακρόπολης από Βορειοδυτικά. Διακρίνεται η ελικοειδής διαδρομή που ακολουθούν οι επισκέπτες σήμερα. 
Διάδρομος στη Νότια Κλιτύ της Ακρόπολης
Η μόνη προσβάσιμη είσοδος ήταν από αυτόν τον ανελκυστήρα, που βρίσκεται στην Βόρεια Κλιτύ, ο οποίος όμως μπορούσε να εξυπηρετήσει μικρό αριθμό επισκεπτών με αμαξίδιο, ακόμα και όταν λειτουργούσε. Σήμερα έχει απομακρυνθεί, καθώς βρίσκεται σε διαδικασία κατασκευής ένας νέος ανελκυστήρας.
Στον κυρίως αρχαιολογικό χώρο, στην κορυφή του λόφου, η κατάσταση ήταν εξίσου προβληματική. Το φυσικό έδαφος αποτελείται από το ασβεστολιθικό πέτρωμα της Ακρόπολης, το οποίο, εκτός από ανώμαλο, είναι επίσης λειασμένο και ολισθηρό, από το πέρασμα εκατομυρίων επισκεπτών.
Η Ακρόπολη ήταν ένας χώρος μη προσβάσιμος, όχι μόνο για άτομα με κινητικά προβλήματα αλλά και για ηλικιωμένους ή για οικογένειες με μικρά παιδιά σε καροτσάκια (των οποίων η χρήση ακόμη και σήμερα απαγορεύεται στο χώρο – οι γονείς υποχρεούνται να αφήσουν τα καροτσάκια στο βεστιάριο και να μεταφέρουν στα χέρια τα βρέφη ή νήπια κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους).
Προηγούμενες λύσεις
Επίστρωση με τσιμέντο είχε ήδη γίνει την δεκαετία του ’70, κυρίως για τη διευκόλυνση των εργασιών της αναστήλωσης και την προστασία του βράχου από τα οχήματα που μετέφεραν υλικά και μέλη του μνημείου. Η ασφάλεια των επισκεπτών θα ήταν ασφαλώς ένα πρόσθετο κριτήριο. Η επίστρωση αυτή κάλυπτε την διαδρομή από τα Προπύλαια έως και την ΒΑ γωνία του Παρθενώνα, καθώς επίσης και στα Νότια του Παρθενώνα.
Όχημα της Αναστήλωσης μπροστά από τον Παρθενώνα. 
Παλιά τσιμεντόστρωση μπροστά από τη ΒΔ γωνία τουΠαρθενώνα.
Επιστρωμένο μονοπάτι υπήρχε επίσης και στα δυτικά του Ερεχθείου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την πρόσβαση των χρηστών του ανελκυστήρα. Το μονοπάτι αυτό είχε συνδεθεί με την κεντρική διαδρομή και συνέχιζε μέχρι το κτίριο του μουσείου, όπου υπήρχε και δεύτερος ανελκυστήρας για ΑμεΑ.
Σε κάθε περίπτωση, τα μονοπάτια που δημιουργήθηκαν με αυτές τις επεμβάσεις ήταν στενά και δύσχρηστα για όλους. Πολλά σημεία του φυσικού βράχου είχαν μείνει ακάλυπτα, αποτελώντας κίνδυνο για τους επισκέπτες. Τέλος, φαίνεται πως η μόνη μέριμνα ήταν η εξυπηρέτηση πρακτικών αναγκών και η αισθητική δεν είχε ληφθεί ποτέ υπόψη ενώ, έπειτα από τόσες δεκαετίες χρήσης, η επίστρωση ήταν σε κακή κατάσταση.
Τα Προπύλαια από Ανατολικά και η διαδρομή που οδηγεί προς τον Παρθενώνα. Διακρίνεται η κακή κατάσταση της επίστρωσης. 
Η διαδρομή που οδηγεί από τα προπύλαια στον Παρθενώνα όπως ήταν μέχρι σήμερα. Διακρίνεται η φθορά της επίστρωσης που αφήνει πολλά σημεία του φυσικού βράχου ακάλυπτα.
Η τωρινή λύση
Τον Μάιο του 2020 εγκρίθηκε η μελέτη για τη νέα διαμόρφωση. Το έργο, που χρηματοδοτήθηκε από το Ιδρυμα Ωνάση, ξεκίνησε πρόσφατα, μετά την αδειοδότησή του στις αρχές Σεπτέμβρη. Η άδεια προβλέπει την επίστρωση των παλιών διαδρομών με σκυρόδεμα και την δημιουργία νέων διαδρομών και πλατωμάτων. Προβλέπεται η χρήση σκυροδέματος διαφορετικού χρώματος, έτσι ώστε να γίνονται καλύτερα κατανοητά από τους επισκέπτες διάφορα στοιχεία της τοπογραφίας της Ακρόπολης, όπως της Οδού των Παναθηναίων και κτιρίων που δεν σώζονται πλέον.
Τελικός στόχος είναι να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα σε όλο τον χώρο, όχι μόνο για τους ΑμεΑ αλλά και για τους υπόλοιπους επισκέπτες.
Η εκτέλεση
Αυτή τη στιγμή έχει ήδη γίνει η επίστρωση της διαδρομής από τον ανελκυστήρα προς την κεντρική διαδρομή, ενώ έχει αρχίσει η επίστρωση της διαδρομής από τα Προπύλαια ως τον Παρθενώνα. Παράλληλα, έχει απομακρυνθεί η παλιά επίστρωση στα ανατολικά του Παρθενώνα ως προετοιμασία για τη νέα επίστρωση.
Η μέθοδος
Πάνω στην επιφάνεια του βράχου στρώνεται προστατευτική επιφάνεια από πλαστικό. Επάνω της τοποθετείται σιδερένιο πλέγμα και στην συνέχεια χύνεται το τσιμέντο το οποίο μετά λειαίνεται.
Εκ πρώτης όψεως θα είναι δυνατή στο μέλλον η αναίρεση της επίστρωσης αν αυτό χρειαστεί. Επίσης, οι νέες επιφάνειες φαίνονται ομαλές και ικανού πλάτους για την ασφαλή διέλευση των επισκεπτών. Με το μάτι, δεν μπορώ να κρίνω αν η κλίση είναι κατάλληλη για χρήση από αμαξίδια, αλλά υποθέτω πως η διαμόρφωση γίνεται με βάση τα διεθνή πρότυπα[1].
Εργασίες επίστρωσης στην Ανατολική πλευρά των Προπυλαίων. 
Εργασίες επίστρωσης στην Ανατολική πλευρά των Προπυλαίων.
Οι ενστάσεις
Παρόλα αυτά το έργο έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, όχι μόνο στο ευρύ κοινό, αλλά και στους αρχαιολογικούς κύκλους. Οι ενστάσεις δεν έχουν να κάνουν με τους λόγους της διαμόρφωσης, αλλά εστιάζουν στις αισθητικές παραμέτρους, ιδιαίτερα στην επιλογή του σκυροδέματος ως υλικού επίστρωσης και στην κλίμακα της επέμβασης. Πολλοί εξέφρασαν την άποψη ότι οι ανάγκες των ΑμεΑ είναι απλώς πρόφαση για ένα έργο που θα βλάψει σημαντικά την εικόνα του αρχαιολογικού χώρου.
Η έκταση
Το έργο βρίσκεται ακόμα στην αρχή του, ενώ δεν έχω στη διάθεση μου την μελέτη ή έστω κάποια σχέδια που να δείχνουν την έκταση της επέμβασης. Για παράδειγμα, δεν γνωρίζω αν θα επιστρωθούν μόνο τα σημεία που είχαν επιστρωθεί στο παρελθόν και χρειαζόταν επισκευή ή αν το έργο θα επεκταθεί και σε άλλα σημεία[2]. Πάντως, για να μπορούν οι επισκέπτες με αμαξίδιο να επισκέπτονται όλο τον χώρο, θα πρέπει να δημιουργηθούν νέες διαδρομές, στα ανατολικά του Ερεχθείου και στα νότια του Παρθενώνα.
Η αναφορά πάντως σε «πλατώματα» με κάνει να πιστεύω ότι θα καλυφθεί η επιφάνεια του φυσικού βράχου σε χώρους που ως σήμερα δεν ήταν καλυμμένοι. Μάλιστα, τον Μάιο είχαν κυκλοφορήσει κάποιες φωτογραφίες που έδειχαν την περιοχή δυτικά του Παρθενώνα και τον χώρο μεταξύ του ναού της Ρώμης και του Αυγούστου και του Ιερού του Διός Πολιέως με διαμορφωμένη επιφάνεια που μάλιστα είχε και σχέδια με διαφορετικά χρώματα.
Αυτό σημαίνει ότι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της επιφάνειας της Ακρόπολης θα καλυφθεί με το νέο σκυρόδεμα.
Διχασμένος
Τελικά οι νέες παρεμβάσεις είναι θετικές ή όχι; Το θέμα είναι πραγματικά περίπλοκο.
Ως ξεναγός που εργάζεται εδώ και 17 χρόνια και που έχει ξεναγήσει κάθε είδους επισκέπτες, συμπεριλαμβανομένων και ατόμων με αμαξίδιο, αντιλαμβάνομαι την σκοπιμότητα μιας τέτοιας επέμβασης. Προσωπικά πιστεύω ότι καθυστερήσαμε πολύ στο να κάνουμε την Ακρόπολη προσβάσιμη και ασφαλή. Βέβαια το κατά πόσο θα είναι αποτελεσματικές οι διαμορφώσεις αυτές θα το δείξει ο χρόνος, γιατί είναι και θέμα διαχείρισης.[3]
Ως αρχαιόλογος όμως ανησυχώ για την έκταση και το είδος της επέμβασης. Η χρήση σκυροδέματος, όσο ελαφριάς διάταξης και αν είναι, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Επίσης η κάλυψη μεγάλου μέρους της επιφάνειας της Ακρόπολης μπορεί μεν να προστατέψει τα στοιχεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος (όπως τις εγκοπές για την τοποθέτηση στηλών και επιγραφών και τις κοίτες θεμελίων) αλλά ταυτόχρονα θα τα αποκρύψει από κάθε επισκέπτη.
Περιοχή βορειο-ανατολικά του Παρθενώνα. Διακρίνεται η ανώμαλη επιφάνεια του φυσικού βράχου στη διαδρομή που οδηγεί προς το Μπελβεντέρε, όπου η σημαία. 
Τομές στον βράχο δείχνουν σημεία τοποθέτησης στηλών ή αναθημάτων. 
Δοκίμια σκυροδέματος.
Επίσης, στα σημεία που έχει ήδη γίνει επίστρωση, στα Ανατολικά των Προπυλαίων, αυτή φτάνει πολύ κοντά στις αρχαιότητες.
Και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους έχουν γίνει διαμορφώσεις αλλά ήταν εναρμονισμένες με το περιβάλλον του χώρου. Προσωπικά θα προτιμούσα τη δημιουργία επιφανειών και πλατωμάτων από καλά πατημένο χώμα, σε συνδυασμό με διαδρόμους κίνησης από σκυρόδεμα ή ίσως από συνθετικά υλικά, τα οποία θα μπορούσαν να είναι πιο διακριτικά και καλύτερα ενταγμένα στο περιβάλλον του αρχαιολογικού χώρου.
Στην περίπτωση της Ακρόπολης, η δημιουργία μιας μεγάλης πλατείας από σκυρόδεμα αμέσως μπροστά από τα Προπύλαια μπορεί να αλλάξει την εικόνα του χώρου και την πρώτη εντύπωση του επισκέπτη, καθώς οπτικά θα λειτουργεί ανταγωνιστικά με την θέα προς τον Παρθενώνα και το Ερέχθειο.
Μονοπάτι στο Σούνιο. 
Το τσιμεντένιο πλάτωμα που διαμορφώνεται σήμερα μπροστά στα Προπύλαια.
Το θέμα δεν είναι μόνο πρακτικό και αισθητικό, αλλά και συμβολικό. Η Ακρόπολη έχει μεγάλο συμβολικό φορτίο για την ιστορία και τον πολιτισμό μας, επομένως πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν κάνουμε μια επέμβαση η οποία θα είναι ορατή για πολλά χρόνια, σε έναν χώρο που αποτελεί σύμβολο της πόλης και της χώρας.
Υπενθυμίζω πως, πριν ξεκινήσουν οι εργασίες αναστήλωσης του Παρθενώνα, τα προβλήματα και οι προτεινόμενες λύσεις είχαν τεθεί σε διεθνή επιστημονική διαβούλευση που διαμόρφωσε τις τελικές επιλογές. Η λύσεις που προτάθηκαν δεν ήταν το αποτέλεσμα μιας απλής υπηρεσιακής μελέτης.
Εν κατακλείδι, ως ξεναγός χαίρομαι γιατί οι νέες επεμβάσεις μπορεί να κάνουν την ζωή μου πιο εύκολη, αλλά ως αρχαιολόγος φοβάμαι ότι τα έργα θα αλλοιώσουν την εικόνα της Ακρόπολης ανεπανόρθωτα.
Σε κάθε περίπτωση η Ακρόπολη δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια.
______________________________
Πηγή αεροφωτογραφίας
Ενημέρωση:
[1] Όταν έγραφα το άρθρο δεν είχα στη διάθεσή μου την άδεια του έργου, όπου αναφέρεται «Επειδή δεν εξασφαλίζεται η πρόσβαση των ΑμεΑ, λόγω των έντονων κλίσεων, σε τμήματα του προτεινόμενου δικτύου διαδρομών, να ληφθεί μέριμνα και να αποτυπωθούν επί σχεδίου οι δυνατότητες αυτόνομης κίνησης των επισκεπτών ΑμεΑ σε βασικούς άξονες και μνημεία του αρχαιολογικού χώρου.»
[2] Ερωτήματα που απαντήθηκαν από το ΥΠΠΟ σε ανακοίνωσή του.
[3] Ενώ κάποιοι εκπρόσωποι της αναπηρικής κοινότητας εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για ένα έργο που θεωρούν ότι θα τους εξασφαλίσει επιτέλους πρόσβαση στην Ακρόπολη, άλλοι παρατήρησαν πως η πρόσβαση ως την Ακρόπολη παραμένει ακόμη προβληματική, ενώ πάνω στον Ιερό Βράχο οι κινήσεις τους θα είναι ακόμη και τώρα περιορισμένες.
Πηγές: YΠΠΟ (πρώτη ανακοίνωση, δεύτερη ανακοίνωση), Lifo, the FAQ, Κοσμοδρόμιο κ.ά.
Αριστοτελης Ξεναγος 
ενα μικρό σχόλιο (στη μνήμη του Δημήτρη Πικιώνη): εκεί που περιμέναμε να διορθώσει η φθορά (και η Πολιτεία να επανορθώσει) το λάθος με μια επίστρωση αντάξια του μεγάλου Δασκάλου… την πατήσαμε! η φθορά –όχι απλώς επισκευάστηκε ώστε να διατηρηθεί η ελπίδα ξηλώματος, κάποτε, όταν θα «υπάρξουνε λεφτά»– τσιμεντώθηκε πιο γερά για να αργήσει να ξαναφθαρεί.